Eerste thermische foto van de ringen van Uranus

De ringen van de ijsreus Uranus zijn alleen met de allergrootste telescopen te zien. Sterker nog: voor 1977 wisten nog niet eens van het bestaan van deze ringen. Ze zijn echter verrassend helder in de nieuwe thermische beelden van de ALMA-telescoop en de VLT- telescoop. De nieuwe foto’s waren zo goed dat astronomen voor het eerst de temperatuur van deeltjes in de ringen konden meten. Deze blijken min 196 graden Celsius te zijn.

Nieuwe waarnemingen laten zien dat Epsilon, de helderste en dichtste ring van Uranus, verschilt van de andere bekende ringen in ons Zonnestelsel, zoals bijvoorbeeld die van Saturnus. Die zijn breed, helder en bestaan uit deeltjes van enkele micrometers in de binnenste D-ring tot deeltjes van enkele tientallen meters in de hoofdringen. In de hoofdringen van Uranus komen we echter alleen maar middelgrote deeltjes. De Epsilonring bestaat alleen uit deeltjes ter grootte van golfballen. Dat is uniek, want Jupiter, Saturnus en Neptunus hebben ook ringen met deeltjes met een grootte van enkele micrometers.

Het vermoeden leeft dat Uranus op de een of andere manier de kleine deeltjes heeft weggeslingerd of dat deze kleine deeltjes zijn samengeklonterd tot grotere deeltjes. Nu is het mogelijk om te onderzoeken of de deeltjes in de ringen van Uranus beter te onderzoeken om te kijken of het materiaal in de ringen uit hetzelfde bronmateriaal komen of dat ze verschillend zijn. De ringen van Uranus kunnen ook voormalige asteroïden zijn die zijn ingevangen door de zwaartekracht van Uranus. Dat zijn dan waarschijnlijk restanten van manen die in elkaar zijn gestort en werden verbrijzeld toen ze te dicht bij Uranus kwamen. Of misschien wel overblijfselen van de formatie van ons Zonnestelsel, zo’n 4,5 miljard jaar geleden.

Het ontbreken van stofdeeltjes in de hoofdringen van Uranus werd voor het eerst opgemerkt toen de Voyager 2 in 1986 langs de ijsreus vloog, maar de sonde kon de temperatuur van de ringen niet meten. Tot op heden hebben astronomen in totaal 13 ringen rond Uranus geteld, met enkele stroken stof tussen de ringen.

Zowel de VLT- als de ALMA-waarnemingen zijn ontworpen om de temperatuurstructuur van de atmosfeer van Uranus te onderzoeken, met VLT die kortere golflengtes aftast dan ALMA.