De meest opmerkelijke gebeurtenissen van 2019

Op dit moment vliegen er tientallen instrumenten, rovers, satellieten, telescopen, sondes andere verbazingwekkende technologische wonderen door de ruimte, nemen foto’s, verzamelen monsters en rijden zelfs rond op andere planeten. Weinig wetenschappelijke gebieden zijn de afgelopen decennia sneller en indrukwekkender gegroeid dan de astronomie. De astronomie beleeft momenteel een gouden eeuw, met verbazingwekkende ontdekkingen die zich elke maand opstapelen.

Wetenschappers hebben ook in 2019 geweldige ontdekkingen gedaan. Van ster-etende zwarte gaten op honderden miljoenen lichtjaren afstand tot planetoïden die gevaarlijk dicht in de buurt van onze planeet scharrelden. Het jaar 2019 onthulde dode sterren die zo groot zijn dat ze niet zouden moeten kunnen bestaan, enorme ijsbergen verborgen onder het oppervlak van Mars en hele sterrenstelsels die miljarden jaren teruggaan tot de vroegste momenten van de geboorte van het universum. En niet te vergeten: een foto van een echt zwart gat.

Zo richting het einde van het jaar is gebruikelijk dat we terugblikken op het afgelopen jaar. Vandaar dat we deze lijst hebben samengesteld van gebeurtenissen en ontdekkingen in de astronomie.

De nieuwe manen van Saturnus

In oktober 2019 kondigden astronomen aan dat ze 20 voorheen onbekende manen in een baan rond Saturnus hadden ontdekt. Dat bracht het aantal bekende satellieten van de planeet op 82.

Onmogelijk zwart gat

Eind november kondigden astronomen de ontdekking aan van een zwart gat dat zo groot is, dat het eigenlijk niet zou moeten kunnen bestaan. Dit stellaire zwarte gat heeft een massa die 70 keer groter is dan die van de zon. Eerder werd aangenomen dat dit soort type zwarte gaten slechts 20 keer zo groot konden worden als de massa van de zon.

Drieling-zwart gat

In 2019 onthulde een bekende melkwegfusie genaamd NGC 6240 een geheim. Wetenschappers vonden drie superzware zwarte gaten die naast elkaar bestaan in een heel krappe ruimte. Kennelijk werd de samensmelting van NGC 6240 verstoord door de onbekende soort zwaartekracht die door het trio werd veroorzaakt.

Spuwende planetoïde

Tegen het einde van 2018 arriveerde de OSIRIS-REx-missie van NASA op zijn bestemming: de planetoïde Bennu. Op 19 januari en 19 februari 2019 ontdekten astronomen dat de topvormige planetoïde stenen en andere deeltjes in pluimen uitwierpen, waarbij sommige deeltjes op de planetoïde vielen en terugkwamen en anderen vast kwamen te zitten in de zwaartekrachtbaan. Het was voor het eerst dat werd waargenomen dat een planetoïde rotsen uitspuwt.

Dwergstelsels zonder donkere materie

In een van de vreemdste ontdekkingen van het jaar identificeerden wetenschappers 19 nieuwe dwergstelsels. Op zich niet heel spannend, maar alle19 misten donkere materie, een essentieel deel wat in andere stelsels altijd (indirect) te vinden is. Wetenschappers hebben geen idee waarom de nieuwe sterrenstelsels geen donkere materie bevatten en hoe een sterrenstelsel zonder donkere materie zou kunnen bestaan.

Extreem zware neutronenster

Neutronensterren zijn sterresten die overgebleven zijn na een supernova. Ondanks dat de astronomen al wisten dat er ook extreem zware neutronensterren zouden moeten bestaan, hebben ze er nog nooit een gevonden. Kleine maar extreem dichte, neutronensterren hebben meestal een diameter van ongeveer 15 km, maar ze kunnen een massa van 100 miljoen ton hebben. Deze meet ongeveer 20 km in diameter maar heeft een massa van 2,14 keer de massa van de zon. En dat is gigantisch.

Een enorm oud sterrenstelsel

Sterrenkundige Christina Williams van de Universiteit van Arizona zag op een dag in 2019 een vreemde bol licht resoneren en het bleek een van de grootste ontdekkingen van het jaar te zijn. Wetenschappers geloven dat het licht dat ze zag 12,5 miljard jaar geleden begon aan een reis vanuit een van de grootste en vroegste sterrenstelsels uit het heelal. Deze ontdekking geeft wetenschappers een kijkje in de kindertijd van het heelal.

Drie aardachtige buren

In 2019 meldden wetenschappers van het Institute of Space Sciences in Barcelona dat ze drie planeten ter grootte van de aarde gevonden hadden die rond een rode dwergster cirkelden op slechts 12 lichtjaar afstand. Dat lijkt ver weg, maar in termen van de sterrenkunde is dat echt om de hoek. De onderzoekers denken dat een van hen de juiste omstandigheden zou kunnen hebben om het leven mogelijk te maken.

Bellenblazende Melkweg

In 2019 ontdekten wetenschappers dat onze Melkweg bellen blaast. Twee gigantische radiobellen werden waargenomen in de buurt van Sagittarius A*, het zwarte gat in het centrum van onze Melkweg. Wetenschappers geloven dat de bellen zich miljoenen jaren geleden begonnen te vormen en ze kunnen daarmee een verklaring bieden voor het bestaan ​​van mysterieuze gemagnetiseerde filamenten waar astronomen al jaren lang hun hoofd over breken.

Een sluipmoordenaar

Allan Duffy, een wetenschapper uit Oostenrijk, ontdekte als eerste de planetoïde 2019 OK, een grote, snel bewegende planetoïde die uit het niets leek te verschijnen. Deze enorme rots, die in staat zou zijn om een hele stad te vernietigen, scheerde rakelings langs de aarde, op slechts 1/5 van de afstand van de aarde tot de maan.

Een oud molecuul

Wetenschappers hebben lang gezocht naar de oorspronkelijke bouwstenen van het heelal en in 2019 hebben ze er een gevonden. Ze ontdekten wat volgens hen de oudste soort moleculaire binding in de hele ruimte is: een heliumhydride-ion.

Achttien gecamoufleerde buren

In 2019 ontdekten wetenschappers van de NASA uit de gegevens die ze eerder hadden ontvangen van hun Kepler telescoop achttien onbekende exoplaneten die ongeveer de grootte van de aarde hebben en zich verstopt hielden binnen de Melkweg.

Water op een exoplaneet

De eerste exoplaneet werd ontdekt in de jaren negentig, maar verreweg de meeste werden ontdekt tijdens de Kepler-missie. In 2019 rapporteerde professor Björn Benneke van het Instituut voor onderzoek naar exoplaneten aan de Université de Montréal de detectie van waterdamp en misschien zelfs vloeibaar water op een exoplanet genaamd K2-18b.

Zuurstof op Mars gedraagt zich vreemd

De Curiosity Mars Rover heeft wetenschappers heel veel informatie over de rode planeet gegeven. Zuurstof vormt slechts een klein deel van de atmosfeer van Mars en dankzij Curiosity weten wetenschappers nu dat zuurstof zich ook heel vreemd gedraagt ​​op Mars. Ze ontdekten namelijk dat het zuurstofgehalte dramatisch toeneemt in het voorjaar en de zomer om in de herfst weer af te nemen tot normale waarden.

Foto’s van Ultima Thule

Astronomen ontdekten in 2014 een rots in de vorm van een sneeuwpop, genaamd MU69, ook wel Ultima Thule genoemd. In 2019 heeft de New Horizon Telescoop het voor elkaar gekregen om een foto te maken van dit object op slechts 40 000 km afstand. Dit is tot dan toe een foto van het verst gelegen object in het heelal dat ooit is gefotografeerd.

Marsquakes en magnetisme

De InSight-lander van NASA arriveerde eind 2018 op Mars. In 2019 nam het 21 seismische gebeurtenissen op die Marsquakes worden genoemd: aardbevingen op Mars. Bovendien ontdekten astronomen in 2019 dat de korst van Mars op sommige plaatsen zeer magnetisch is, met intense magnetische velden die opkomen en vervolgens verdwijnen. Het is tot nu toe een raadsel waar deze magneetvelden vandaan komen.

Een ster met een geheim

Ver weg aan de andere kant van de Melkweg hebben wetenschappers een oude ster gevonden die vol zit met informatie over de vroegste sterren die kort na de Oerknal zijn gevormd. De rode reus die 35.000 lichtjaar verwijderd is van de aarde bevat veel minder ijzer dan de sterren die we tot nu toe kennen, waardoor wetenschappers denken dat het elementen bevat uit de allereerste sterren van het heelal.

Licht uit een zwart gat

In augustus 2019 was te lezen dat astronomen een witte dwergster hebben gevonden omringd door een gasschijf. Deze schijf was ontstaan uit een ijsreuzenplaneet die door zijn zwaartekracht wordt verscheurd. In een van de meest ongewone ontdekkingen van het jaar ontdekten wetenschappers dat het zwarte gat licht uitspuwde. En dat is heel bijzonder, want zwarte gaten staan er nu juist om bekend dat niets aan hen kan ontsnappen, zelfs het licht niet.

Zwart gat versus ster

De TESS telescoop ontdekte een dodelijk gevecht dat plaatsvond om 375 miljoen lichtjaren van de aarde. Er werd een getijdeverstoring waargenomen door TESS terwijl het gericht stond op een zwart gat. Een ster die te dicht in het buurt kwam van het zwarte gat werd verscheurd en vernietigd.

Eerste foto’s van een zwart gat vastgelegd door de Event Horizon-telescoop

In april kondigde het Event Horizon Telescope (EHT) -project aan dat ze het allereerste beeld van een zwart gat hadden genomen . Het beeld, een gloeiende oranje doughnut rond een centrale zwarte cirkel, toonde het zwarte gat in het centrum van de M87-melkweg, 55 miljoen lichtjaar van de aarde. Dit zwarte gat heeft een massa van 6,5 miljard keer die van de zon. De afbeelding opent een nieuw venster in de studie van zwarte gaten.

Interstellaire bezoeker Borisov

In oktober werd de allereerste interstellaire komeet gezien in ons zonnestelsel. In december kwam hij het dichtst in de buurt van de zon, waar de Hubble Space Telescope een foto kon nemen. De komeet werd voor het eerst gezien door een amateurastronoom Borisov in augustus. Beelden van de Hubble Space Telescope laten zien dat de kern van de komeet slechts een halve kilometer breed is en waarnemingen van talloze telescopen laten zien dat het een zeer vergelijkbare chemische samenstelling heeft als kometen die afkomstig zijn uit ons zonnestelsel. Het blijkt dus dat ook rondom andere sterren kometen kunnen ontstaan.

Een nieuwe meting suggereert dat het universum sneller groeit dan we dachten

In juli kondigden astronomen aan dat ze de expansiesnelheid van het universum op een geheel nieuwe manier hadden gemeten, om te proberen een discrepantie tussen twee eerdere resultaten op te lossen. Ze stelden de helderheid van rode reuzensterren in verre sterrenstelsels vast en vergeleken ze met de helderheid van vergelijkbare rode reuzen in nabije sterrenstelsels. Het verschil in helderheid geeft een indicatie van de afstand, die kan worden gecombineerd met andere metingen om de expansiesnelheid van het universum te onthullen. Het nieuwe resultaat bevindt zich tussen de vorige resultaten en laat de vraag open of astronomen hun verklaring voor de geboorte en groei van het heelal moeten herzien.

De Melkweg is meer kromgetrokken dan astronomen dachten

Astronomen hebben een 3D-kaart gemaakt van de schijf van de Melkweg en laten zien dat deze kromgetrokken is en niet plat. Om de kaart te maken, keken astronomen naar de heldere, pulserende sterren die Cepheïden worden genoemd. Deze sterren branden tot 10.000 keer helderder dan de zon, zodat ze zichtbaar zijn vanuit de hele Melkweg en door interstellaire wolken van gas en stof en uit nauwkeurige metingen en berekeningen volgde dat de Melkweg aan de randen van de schijf gekromd zou moeten zijn.

Met deze laatste gebeurtenis zijn we aan het einde gekomen van onze lijst. Natuurlijk had de lijst veel langer kunnen (moeten) zijn, want er zijn nog veel meer waanzinnige ontdekkingen gedaan. Ongetwijfeld gaan we de komende jaren nog veel meer moois te zien krijgen over wat er zich allemaal boven ons afspeelt. Wij blijven het in elk geval op de voet volgen! We wensen jullie fantastische feestdagen en een gezond, gelukkig en sterrenkundig 2020!